Zincir marketlerde özel olarak oluşturulacak "Cumhur Reyonu" köşeleriyle temel gıda ürünlerinin sabit ve düşük fiyatlarla satışa sunulması planlanıyor. Proje kapsamında un, şeker, bakliyat, yağ ve sebze-meyve gibi en çok tüketilen ürünlerin doğrudan kamu depolarından temin edilmesi; aracıların devre dışı bırakılarak maliyetlerin düşürülmesi ve fiyat istikrarının sağlanması hedefleniyor.
Gıda enflasyonunu sınırlamayı hedefleyen uygulama, dar gelirliler için destekleyici bir adım olarak sunulsa da, ekonomistler projenin kalıcılığı, kapsayıcılığı ve enflasyon hesaplamalarına olası etkileri konusunda farklı görüşler dile getiriyor.
Ekonomist İris Cibre, Cumhur Reyonu uygulamasını kamu eliyle yürütülen sosyal destek politikası açısından ilk etapta olumlu bulduğunu belirtti. Gıdada dar gelirli kesime yönelik fiyat müdahalesinin önemli olduğunu vurgulayan Cibre, uygulamanın kalıcılığı ve hedef kitleye etkin erişimi konusunda ise bazı soru işaretlerine dikkat çekti. "Harcama kapasitesi görece yüksek olanlar da bu reyonları kullanıp arzı yok edecektir bence. Asıl yararlanması gereken kesimi nasıl ayırd edeceksin ki? ?" ifadelerini kullandı.
Modelin devlet depoları üzerinden aracıları devre dışı bırakmasını olumlu bulduğunu belirten Cibre, uzun vadeli çözüm için kooperatifleşmenin ve üretici-tüketici zincirinin doğrudan kurulmasının daha etkili olabileceğini savundu. "Bunu neden kooperatifleşmeyi destekleyip, aracıları ortadan tamamen kaldırarak genele yaymıyoruz bilmiyorum. Ama, asıl yapılması gereken bu..." değerlendirmesinde bulundu.
Eski Turizm Bakanı Bahattin Yücel ise Cumhur Reyonu'nun CHP'li belediyelerin yürüttüğü Kent Lokantası uygulamasına bir yanıt niteliği taşıdığı öne sürüldü. Bu kıyasa da değinen Cibre, Kent Lokantaları'nın geniş kesimlere erişen başarılı bir sosyal politika örneği olduğunu belirterek, "Cumhur Reyonu tek başına bir reyon. Erişilebilirlik, kalite ve tedarik istikrarı gibi unsurlar burada daha kırılgan olabilir" dedi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez ise konuya farklı bir açıdan yaklaştı. Eğilmez, sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda, söz konusu ürünlerin fiyatlarının TÜİK tarafından enflasyon hesaplamalarında referans alınabileceğini, böylece manşet enflasyonun olduğundan düşük gösterilebileceğini öne sürdü. "Bundan amaç fiyatları buradan alıp enflasyonu düşük göstermek olabilir" dedi.
Cibre ise bu yoruma yanıtında, enflasyon sepetinde yıl ortasında değişiklik yapılmadığını hatırlatarak, seçili ürünlerin önceden belirlendiğini ve teknik olarak böyle bir sapmanın çok mümkün olmadığını dile getirdi.
Cibre'ye yanıt veren Eğilmez ise şu ifadeleri kullandı:
"Sepet değişimine gerek yok İris Hanım. Mesela beyaz peynirin fiyatını eskiden zincir marketin normal reyonundan alıp sepete koyarken şimdi bu reyondan alıp sepete koyacak. Fiyatları nereden aldığını açıklamadığı için sorun yok."
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun başdanışmanı Serkan Özcan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda uygulamayı "iktidara yakışan" bir yöntem olarak niteledi. "Aynısını hukukta da yapmıyorlar mı zaten? Mahkemelerde 'cumhur reyonunda' olanlara ayrı, muhaliflere ayrı muamele etmiyorlar mı?" diyen Özcan, uygulamanın ayrımcılık izlenimi yarattığını savundu. Paylaşımını, "Allah bu memleketi, market reyonunda bile ayrıştıranlardan tez zamanda kurtarsın" sözleriyle tamamladı.
Gazeteci İnan Mutlu ise projeye daha eleştirel bir yaklaşım getirdi. Uzun yıllardır tarım politikalarının yerli üreticiyi zayıflattığını savunan Mutlu, sosyal medya hesabında şu ifadeleri kullandı:
"İktidarda olduğun 20 yıldan uzun süredir yerli tarımı tasfiye et. Bütçede tarıma destek ödemelerini yüzde 1'in altına düşür. Kendi çiftçine vermediğin parayı ithalata harca. Sonra ben size ucuz ürün satacağım diye propaganda yap. Sahi, gıda enflasyonu düşmüyor muydu?"
Yeni Şafak gazetesinde yer alan bilgilere göre, Cumhur Reyonu uygulaması 55 binin üzerindeki zincir marketin yaklaşık yüzde 10-15'lik alanında hayata geçirilecek. Ürünler kamu tedarik sistemine dahil edilen depolardan temin edilecek, böylece lojistik ve aracı maliyetleri ortadan kaldırılarak fiyatlar sabit tutulmaya çalışılacak. Marketlerin yanı sıra pazar esnafı ve yemek üretim merkezlerinin de bu sisteme entegre edilmesi planlanıyor.
Reyonda yer alacak ürünler arasında başta un, şeker, yağ, bakliyat ve temel sebze-meyve çeşitleri olmak üzere 100 ila 150 kalem temel tüketim ürünü bulunacak. Hedef, gıda fiyatlarının ağırlıklı olduğu enflasyon sepetinde istikrar sağlamak ve dar gelirli yurttaşın temel tüketim yükünü hafifletmek.