Evrensel bir değişim aracı olan paranın kullanımını yüzyıllar öncesine götürebilmek mümkündür. Madeni para M.Ö. 7. yüzyılda Lidyalılar döneminde Anadolu’da, kâğıt para ise M.S. 806 yılında Çin’de ortaya çıkmıştır. Kâğıt paranın 17. yy. sonlarında ABD ve İngiltere’de basılması ve kullanılmasıyla ülkelerde Merkez Bankaları kurulmaya başlanmıştır.
Paranın günlük hayatın bir parçası olmasıyla ticari ilişkiler kolaylaşmış; değerin ölçümü ve korunması basitleşmiştir. Yıllar içerisinde ülkelerin ulusal paralarının türü farklılık göstermiştir. Örneğin Türkiye Lira’yı kullanırken, Avrupa Birliği Euro’yu, Bulgaristan ise Leva’yı kullanmaktadır. Bu örnekler daha da çoğaltılabilir.
Para Birimi ülkelerin temel göstergelerinden biridir. Ekonomiyle ilgili işlemlere yön verir. Ekonomik performans, para politikası ve global piyasa koşulları bir para birimi üzerinde etkili olan faktörlerdendir. Para arzındaki değişimler para biriminin değerine tesir edebilir. Dünyada yüzlerce farklı para birimi olsa da devletlerin bu konudaki istekleri hemen hemen aynıdır; kendi para birimlerinin alım gücünü yükseltmek, ekonomik avantajını sürdürülebilir kılmaktır.
Avrupa’nın güneydoğusunda bulunan, Türkiye’nin komşusu olan Bulgaristan hâlihazırda para birimi olarak Leva’yı kullanmaktadır. Bulgaristan, Avrupa Birliği’ne üyeliğini gerçekleştirdikten sonra Euro’yu kullanmak için ciddi çalışmalar yürüttü. Hatta üyeliğinden önce bazı çalışmalara başlamıştı. Ulusal para birimini Euro’ya sabitlemişti.
Euro’nun yerel para birimi olarak kullanmasına yönelik esaslara ilişkin Avrupa Birliği tarafından 1992 yılında Maastricht Antlaşması’nda bazı standartlar belirlenmiştir. Bu standartlar; enflasyon oranı, kamu maliyesi, uzun vadeli faiz oranı ve döviz kurları şeklinde sıralanabilir. Bulgaristan, düşük seviyelerdeki enflasyonu ve kamu maliyesi borcu, Euro Bölgesi’ne yakın faiz oranları, sürdürülebilir büyüme oranları, uzun yıllardır Leva’nın Euro’ya sabit kalması gibi şartları karşılamasından dolayı Euro kullanmaya hak kazanmıştır. Euro bölgesinin 21. ülkesi olan Bulgaristan, 1 Ocak 2026 tarihi itibarıyla Avrupa Birliği’nin resmî para birimini kullanacaktır.
Bulgaristan’ın Euro bölgesine entegrasyonu kendi ekonomik tarihi içerisinde gerçekten önemli bir gelişme olarak yorumlanabilir. Euro’nun gücüne baktığımızda Avrupa’da 300 milyondan fazla kişi bu para birimini kullanmaktadır. Dünyada döviz rezervi olarak tutulan para birimleri arasında ise ikinci sırada yer almaktadır.
Bulgaristan’ın 1 Ocak 2026’da tamamıyla Euro’yu kullanacak olması ülkeye hem olumlu hem de olumsuz bazı etkileri olacağı düşünülebilir.
Olumlu açıdan bakarsak;
Euro’nun istikrarlı bir para birimi olmasından dolayı döviz kuru riskleri ortadan kalkacaktır. Ekonomik istikrar ve finansal entegrasyon sağlanacaktır. Euro Bölgesi’nde enflasyon düşük olduğu için halkın satın alma gücü erimeyecektir.
Leva ve Euro arasındaki döviz bozdurma işlemleri sırasında yaşanan maliyetler olmayacağı için özellikle Euro bölgesinden Bulgaristan’ın ihraç ürünlerine ve turizm hizmetlerine talepler artabilir. Bunun yanında, firmaların işlem maliyetleri azalacak, bu durum onların rekabet gücünü olumlu etkileyecektir.
Avrupa Merkez Bankası tarafından desteklenecek olan Bulgaristan, daha düşük faiz oranlarından yararlanabilecek. Finansal ve bankacılık sektörlerinde entegrasyon örneklerini görebiliriz. Devlet, tüzel kişiler ve bireyler daha düşük faiz oranlarıyla fon elde edebilmeleri mümkün olacaktır.
Euro Bölgesi ile artan entegrasyon yabancı yatırımcılara güven verecektir. Ekonomideki istikrar ve entegrasyon daha iyi kredi notlarına erişebilmeye imkân sağlayabilir.
Önümüzdeki yıl Bulgaristan’ın Euro Bölgesine dahil olmasıyla ülke; bazı ekonomik enstrümanlardan feragat etmesi gerekebilir, yeni sürece adaptasyonda kontrol dışı durumlarla karşılaşabilir.
Olumsuz olarak değerlendirilebilecek durumlar ise şöyledir;
Bulgaristan’ın Euro üzerinde sınırlı kontrolü olacaktır. Örneğin ihracatın artırılması ve rekabet gücünün korunması için para birimini devalüe edemeyecektir.
Ülke içerisinde Leva olan fiyatların Euro’ya uyarlanması sırasında yukarıya doğru küçük çaplı fiyat yuvarlamaları söz konusu olabilir.
Euro kullanımından kaynaklı olarak devletlere bütçe açığı ve kamu borcu kapsamlarında sınırlamalar getirilmektedir. Bulgaristan, kamu harcamalarını optimize etmesi gerekebilir. Bu durum çarpan mekanizması vasıtasıyla gelirler üzerinde sınırlı etki meydana getirebilir.
Avrupa Birliği’ne üyeliğini 2007’den bu yana sürdüren Bulgaristan, Avrupa’nın gücünün ve birliğinin en önemli simgelerinden olan Euro’yu yeni yılla birlikte kullanmaya başlıyor. Bulgaristan, Euro’yu resmî para birimi olarak kullanmasıyla Avrupa Birliği’nde daha etkin bir role bürünecek. Euro’nun geleceğini belirleyecek politikalarda söz sahibi olacak.
Aynı para birimini kullanmanın avantajından dolayı Euro Bölgesi ile karşılıklı şekilde ticari, yatırım, finansman faaliyetlerinin artması muhtemeldir. Euro’nun istikrarlı bir para birimi olmasından dolayı Bulgaristan’a doğrudan yatırım yapmayı planlayan Avrupalı ve yabancı iş insanları için ekonomi daha öngörülebilir olacaktır.