Brunson krizinde son durum ne?

ABD’den yapılan açıklamalarda ‘Brunson da dahil olmak üzere bir dizi ikili mesele’nin tartışıldığı ve müzakerelerin devam ettiği kaydedilirken; Wall Street Journal gazetesindeki analizde tarafların anlaşmaya varamadığı belirtilerek yeni yaptırımlar gelebileceği kaydedildi. Reuters haber ajansı da görüşmeye dair haberinde, ‘önemli bir ilerlemeye ilişkin sinyal bulunmadığı’ ifadesini kullandı.

Türk tarafından ise görüşmelerin içeriği ve herhangi bir ilerleme kaydedilip kaydedilmediğine dair perşembe öğle saatlerine kadar herhangi bir açıklama gelmedi.

'Papaz Brunson da dahil ikili ilişkileri ilgilendiren birçok konu ele alındı'

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan Washington’daki görüşmeye dair iki ayrı yazılı açıklama yapıldı. İlk açıklamada 'Türk yetkililerle ilave görüşmeler yaptık. Görüşmeler devam ediyor' dendi. Daha sonrasında yapılan açıklamada ise 'Bugün Dışişleri Bakan Yardımcısı John Sullivan, Türk Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal ile görüştü. İkili, Papaz Brunson da dahil ikili ilişkileri ilgilendiren birçok konuyu ele aldı' ifadelerine yer verildi.

WSJ: Trump yönetimi, Türkiye’ye yönelik yeni yaptırım pozisyonu aldı

Wall Street Journal’da Dion Nissenbaum imzasıyla yayınlanan yazıda ise, yetkililerin ‘Türkiye ekonomisini karmaşaya iten kördüğümün çözümüne dair’ Washington’da yapılan üst düzey görüşmelerde ilerleme sağlanamadığını söylediği aktarıldı. Haberde, “Trump yönetimi, Andrew Brunson’ı serbest bırakmayı reddeden Türkiye’ye yönelik yeni yaptırım pozisyonu aldı” dendi.

Washington Post: Ne ilerleme kaydedildi ne anlaşmaya yakınlar

Washington Post gazetesi de taraflardan ne görüşmelerde ilerleme kaydedildiğine ne de anlaşmanın yakın olduğuna dair işaretler geldiğini yazdı.

'ABD Brunson serbest bırakılana kadar kapsamlı bir anlaşmaya varmayacak'

Reuters haber ajansına konuşan ve 'her iki tarafın da görüşmelerdeki tutumunu bildiği' belirtilen eski bir ABD'li yetkili de Türk heyetinin Ankara'ya elinde somut bir şeyle dönmek istediğini, bu yüzden de bir şekilde bir anlaşmaya varmayı hedeflediklerini söyledi.

'ABD tarafının ise Brunson serbest bırakılana kadar kapsamlı bir anlaşmaya varacağını zannetmiyorum' diyen yetkili, Türkiye'nin Brunson'ın serbest bırakılması karşılığında ABD Hazine Bakanlığı'nın İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle Halkbank'a vermesi muhtemel cezayı düşük tutmasını da masaya getirdiğini öne sürdü.

Aynı yetkili, Türkiye'nin bir diğer talebinin de İran yaptırımlarıyla ilgili davada hüküm giydiği için halen ABD'de cezaevinde yatan eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla'nın da tahliye edilmesi olduğunu vurguladı.

Ne olmuştu?

İzmir'deki Protestan cemaatine ait Diriliş Kilisesi'nin ABD'li Papazı Andrew Craig Brunson, 2016’nın ekim ayında eşiyle birlikte ifadeye çağrılmış, ifadelerinin ardından gözaltına alınmışlardı. Eşi Norine Brunson, 13 gün sonra serbest bırakıldı; ancak Papaz Brunson 'FETÖ' üyesi olduğu iddiasıyla tutuklandı. İzmir F Tipi Cezaevi’nde yatmaktayken 'Devletin gizli kalması gereken bilgilerini siyasi veya askeri casusluk amacıyla temin etme', 'Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek', 'Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek' ve 'Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs' suçlamaları da Brunson’ın davasına eklendi. Papaz, Ağustos 2017’de çıktığı ilk duruşmada suçlamaları reddettiğini dile getirdi. 

35 yıla kadar hapsi istendi

Brunson hakkındaki iddianamenin hazırlanması 1.5 yıl sürdü. İddianamede Brunson’ın hem 'FETÖ' hem PKK adına suç işlediği öne sürüldü. Brunson hakkında 'örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlediği' gerekçesiyle 15, 'devletin gizli kalması gereken bilgileri siyasal veya askeri casusluk amacıyla temin etmek' suçlamasından 20, toplamda 35 yıla kadar hapis cezası istendi.

‘’Memnuniyetle karşılıyoruz ama yeterli değil’’

18 Temmuz 2018 tarihinde İzmir 2'nci Ağır Ceza Mahkemesi Papaz Brunson’ın ev hapsi ve yurtdışına çıkış yasağı ile tahliye edilmesine karar verdi. Bunu takiben ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, ‘kararı memnuniyetle karşıladıklarını ancak bu bu adımı yeterli bulmadıklarını’ açıkladı.

ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, ABD’de bir konferansta yaptığı konuşmada Brunson’ın 'masum' olduğunu ve Brunson'a yöneltilen suçlamalarda 'inandırıcı bir delil' olmadığını söylerken Türk yetkililerin darbe girişiminin ardından on binlerce gazeteci, aktivist, hakim, ordu mensubu ve öğretmeni tutukladığını dile getirdi ve Andrew Brunson'ın da bu çerçevede 2016 yılında tutuklandığını belirtti. Pence, Brunson'ın 'hemen' serbest bırakılmaması halinde Türkiye'ye 'ciddi yaptırım' uygulanacağını açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump da Twitter’dan 'Amerika Birleşik Devletleri, çok iyi bir Hristiyan, aile adamı ve harika bir insan olan Papaz Andrew Brunson'ın uzun süreli tutukluluğundan ötürü Türkiye'ye büyük yaptırımlar uygulayacak. Çok acı çekiyor. Bu masum din adamı hemen serbest bırakılmalı!' paylaşımında bulundu.

Öte yandan ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu da Türkiye’nin uluslararası kuruluşlardan kredi almasını kısıtlayan 'Türkiye Uluslararası Finansal Kurumlar Yasası'nı kabul etti.

Brunson'ın suçsuz olduğunu savunan ve serbest bırakılması için Türkiye'ye baskı uygulayan ABD'li yetkililer, Adalet Bakanı Gül ile İçişleri Bakanı Soylu'ya yaptırım uygulama kararı almıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da ABD'nin içişleri ve adalet bakanlarının varsa Türkiye'deki mal varlıklarının dondurulacağını söyledi.

Yaşanan krizin ardından Türk Lirası'nın değeri, ABD Dolar'ı karşısında rekor düzeylere gerilerken; Türkiye Washington'a bir heyet gönderme kararı aldı.  Washington'a giden heyette Dışişleri, Adalet ve Hazine ve Maliye Bakanlıklarından dokuz temsilci yer alıyor. Heyet, dün Sullivan'ın yanı sıra Hazine Bakanlığı yetkilileriyle görüşmeler yaptı.

ABD yönetimi, Brunson'ın suçsuz olduğunu söylüyor ve derhal serbest bırakılmasını istiyor. Türkiye ise bunun bir yargı süreci olduğu ve kararın da mahkeme tarafından verileceğini savunuyor.