-
Bist100 11.151,20 TL
-
Dolar 41,53 TL
-
Euro 48,63 TL
-
G.Altın 5.028,37 TL
-
Ç.Altın 8.280,99 TL
Türkiye ile ABD arasında son dönemde imzalandığı duyurulan büyük ölçekli ticari anlaşmalar, iki ülke arasındaki dış ticaret dengesini sarsma potansiyeli nedeniyle endişe yaratıyor. DEİK Türkiye Amerikan İş Konseyi (TAİK) Başkanı Murat Özyeğin'in Ekonomim gazetesinde yer alan açıklamalarına göre, bu anlaşmalar Türkiye’nin aleyhine büyük bir ithalat artışı getirecek.
Yapılan hesaplamalara göre, Türk Hava Yolları'nın (THY) Boeing'den alacağı 225 uçak ve Pegasus'un alımlarıyla birlikte, Türkiye'nin bu kapsamda yıllık 8 milyar dolarlık uçak ithalatı yapması bekleniyor. Buna ek olarak, planlanan LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) alımının da yıllık 2 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor. Bu iki kalem, ABD’den yapılan ithalatı yıllık 10 milyar dolar artıracak.
Geçen yıl 16.3 milyar dolar ihracat ve 16.2 milyar dolar ithalatla dengede olan ticaret hacmi, bu yeni ithalat kalemiyle birlikte 2026 yılında 26 milyar doları aşan bir ithalat faturasıyla karşı karşıya kalabilir.
Ekonomistler, ABD'nin iki yüksek katma değerli kalemle (uçak ve enerji) kazanç sağladığını, ancak Türkiye’nin ihracat stratejisinin anlaşmalara somut olarak yansımadığını belirtiyor. Türkiye’nin, ABD'nin Çin’e uyguladığı ek vergiler sonrası doğacak boşluklardan tekstil, mobilya ve otomotiv sektörleriyle faydalanma planı olmasına rağmen, bu konuda net bir kazanım sağlanamadı. Üstelik, ABD'nin Türk mobilyasına uyguladığı yüzde 30-50 arasındaki yüksek vergilerde bir değişiklik olmazken, Türkiye bazı ürünlerde ek vergileri kaldırarak pazarı ABD’ye daha da açtı.
İş dünyası temsilcileri ve ekonomistler, yeni bir yol haritasının acilen oluşturulması gerektiğini vurguluyor. Uzmanlara göre, dengeyi sağlamak için atılması gereken adımlar şunlar:
Teknoloji Transferi Şartı: Boeing gibi firmalarla yapılacak büyük ölçekli anlaşmalara, yüksek teknoloji transferini ve yerli üretim şartlarını bağlayıcı hale getiren maddeler eklenmeli.
Yerli Alternatifler: Uçak ve enerji gibi stratejik ithalat kalemlerinde yerli üretim ve çeşitlendirme politikaları net bir şekilde öncelenmeli.
Değerlendirme Kriteri: Ticaret dengesi, sadece rakamsal büyüklükle değil; ülke ekonomisine uzun vadeli katma değer potansiyeliyle değerlendirilmeli.
