Dolar, son 7 yılda nasıl uçtu

Dolar kurunda dün bir eşik daha aşıldı ve 41 liranın üstü seviyelerden işlem geçildi.

19 Mart 2025 tarihindeki İBB operasyonu sırasında gün içinde kısa süreli görülen 41 seviyesi, dün yeniden geçildi.

Mehmet Şimşek'in Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturduğu ve "rasyonel politikalara dönüş" vaat ettiği 4 Haziran 2023 tarihinden bu yana dolar kurundaki artış oranı yüzde 96'yı aştı.

Şimşek, yaklaşık 26 ay önce bakanlık koltuğuna oturduğunda dolar kuru 20,88 seviyesindeydi.

DOLAR SON 7 YILDA UÇTU

Dolar kuru, kriz yılı olan 2001'de dalgalı kur rejimine geçişle gelen devalüasyonla 0,68 TL seviyesinden 1,2 TL seviyesine yükselmişti.

Kur, dış sermaye akımlarının etkisiyle uzun süre yataya yakın seyrettikten sonra 2013 yılında 2 lira, 2016 yılında 3 lira seviyesini aşmıştı.

2013 sonrasında, dış sermaye girişlerindeki düşüşler, siyasi krizler ve para politikasındaki tercihler, kur artışının hızlanmasında etkili oldu.

Mart 2018'de ilk kez 4 lira seviyesini aşan dolar kurunda, son 7 yılda kur krizleriyle birlikte tarihi artışlar yaşandı.

Albayrak'ın Hazine ve Maliye Bakanı olarak göreve başladığı 10 Temmuz 2018 tarihinde 4,71 olan dolar kuru, istifa ettiği 8 Kasım 2020 tarihinde 8,47 seviyesinde bulunuyordu.

Albayrak'ın 28 aylık bakanlığı döneminde kur, yüzde 79,8 oranında arttı.

Albayrak döneminde, dış ve iç gelişmelerin etkisiyle para politikasında makas değişikleri yaşandı.

2021'DE 10 LİRAYI AŞTI

Albayrak dönemindeki kur krizlerinin ardından 10 Kasım 2020'de görevi devralan Lütfi Elvan, 8,17 seviyesinden aldığı kuru, 8 Aralık 2021 tarihinde 13,69 seviyesinde devretti.

Elvan göreve başladığında Merkez Bankası'nın (TCMB) başında kendisiyle uyumlu hareket eden Naci Ağbal bulunuyordu ancak Ağbal sadece dört ay görevde kalabildi ve yerine hükümetin düşük faiz talimatını uygulamak üzere Şahap Kavcıoğlu atandı.

Elvan'ın görev yaptığı yaklaşık 13 aylık dönemde kur artış oranı yüzde 67,6 oldu.

2023'TE 20 LİRAYI AŞTI

4 Haziran 2023 tarihinde koltuğunu Mehmet Şimşek'e devreden Nureddin Nebati döneminde kur artışları, yüklü rezerv satışı ve kur korumalı mevduat (KKM) enstrümanı sayesinde geçici olarak kısmen frenlendi.

Seçim öncesi hükümetin düşük faiz talimatını yerine getirmeye çalışan Nebati döneminde dış ticaret açığı ve cari açıkta rekor kırılırken, kur artışı görece sınırlı kaldı.

8 Aralık 2021 tarihide 13,69 seviyesinden kuru devralan Nebati, 4 Haziran 2023'te 20,88'lik kurla koltuğa veda etti.

KUR ARTIŞIYLA BORÇ KATLANIYOR

TL'deki yüksek faiz ve kurlardaki sınırlı artış, reel sektörü mevduatta TL'ye, kredilerde ise dövize yönlendirirken döviz pozisyonu açığı büyüyor.

Reel sektörün döviz açığı, Haziran 2025 itibarıyla 185,8 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.

Kurdaki her 1 liralık artış, reel sektörün borcunu 185,8 milyar TL artırıyor.

Türkiye'nin brüt dış borcu ise, Mart 2025 itibarıyla 527,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Her 1 liralık kur artışında Türkiye'ye toplam 527,5 milyar TL'lik borç artışı faturası çıkıyor.

Reel faizlerin yüksek olduğu dönemde dış koşulların da elverişli olması halinde Türkiye'ye sıcak para akışı olması, kurlar üzerindeki baskıyı geçici olarak azaltıyor ancak bir iç ve dış kriz olduğunda döviz açıkları kur baskısını artırıyor.