Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Haziran ayında üretici ile market fiyatları arasındaki farkın birçok üründe dikkat çekici düzeylere ulaştığını açıkladı. Bayraktar, bazı temel tarım ürünlerinde üretici satış fiyatıyla market raf fiyatı arasındaki farkın yüzde 600’e kadar çıktığına dikkat çekerek, gıda enflasyonundaki yapısal sorunlara işaret etti.
Bayraktar’ın değerlendirmesine göre, haziran ayında üretici ile market fiyatı arasındaki en yüksek fark yüzde 600 ile karpuzda görüldü. Karpuzu sırasıyla kuru soğan (%284), kabak (%261,6), nohut (%225,5) ve kuru fasulye (%220,8) izledi. Söz konusu veriler, tüketiciye yansıyan fiyat artışlarının yalnızca üretim maliyetleriyle değil, tedarik ve perakende zincirindeki fiyatlama politikalarıyla da şekillendiğini gösteriyor.
Haziran ayında markette takip edilen 38 temel üründen 26’sının fiyatı artarken, sadece 12 üründe düşüş gözlendi. Market fiyatlarında en yüksek artış yüzde 42 ile limonda yaşanırken, onu iç fındık (%8,7), yeşil soğan (%8,3), Antep fıstığı (%7,2) ve pirinç (%7) izledi. En fazla fiyat düşüşü ise yüzde 67,5 ile karpuzda oldu. Patates, yumurta, patlıcan ve çilek de fiyatı düşen ürünler arasında yer aldı.
Üretici tarafında ise haziranda takip edilen 30 üründen sadece 9’unda fiyat artışı görülürken, 14 üründe düşüş kaydedildi. En sert fiyat düşüşü yüzde 89,5 ile yine karpuzda olurken; patates (%30,8), salatalık (%22,2), patlıcan (%16,4) ve domates (%15,3) gibi ürünlerde de dikkat çekici gerilemeler yaşandı. Üretici fiyatlarında en fazla artış ise yüzde 43,1 ile kırmızı mercimekte görüldü. Bunu maydanoz (%20), sivri biber (%18,6) ve limon (%5,9) izledi.
Bayraktar, bazı ürünlerdeki fiyat artışlarını yeni sezon etkisi ve arz daralmasıyla ilişkilendirdi. Kırmızı mercimekte sezon geçişi kaynaklı fiyat artışının yaşandığını belirten Bayraktar, maydanozdaki artışın ise azalan arzdan kaynaklandığını söyledi. Zirai don nedeniyle limon rekoltesinde beklenen düşüşün de fiyatlara yansıdığı ifade edildi.
Öte yandan, domates, salatalık ve patlıcanda üretimin artmasıyla fiyatların gerilediği kaydedilirken, özellikle Adana gibi illerde yaşanan aşırı sıcakların ürün kalitesini düşürdüğü ve bu durumun fiyatlara da olumsuz yansıdığı belirtildi.
Tarımsal üretimde önemli yer tutan gübre ve mazot gibi girdilerdeki artışa da değinen Bayraktar, Orta Doğu’daki jeopolitik gerilimlerin küresel gübre fiyatlarını yükselttiğini söyledi. Bölgede sevkiyat yollarında yaşanan aksamaların gübre ve ham madde teminini zorlaştırdığını vurgulayan Bayraktar, mazotta da artışın sürdüğünü belirtti.
Bayraktar, üretici ile tüketici fiyatları arasındaki farkın azaltılması, tedarik zincirinde adil fiyatlama mekanizmalarının tesis edilmesi ve tarımsal girdi maliyetlerinin düşürülmesi yönünde kapsamlı adımlar atılması gerektiğini vurguladı.