-
Bist100 10.922,86 TL
-
Dolar 42,43 TL
-
Euro 48,91 TL
-
G.Altın 5.537,05 TL
-
Ç.Altın 9.229,23 TL
Venedik Komisyonu, Türkiye'deki yeni seçim sistemi yasasına ilişkin raporunu tamamladı. “Yeni seçim yasası küçük partileri mağdur edecek; tekrar gözden geçirilmeli” vurgusu yapılan raporda barajın düşürülmesini sağlayan madde dışında diğer maddelerin kapsayıcı demokrasiye ve seçimlerin tarafsızlığına zarar verebileceği uyarısında bulundu.
Avrupa Konseyi'ne (AK) üye ülkelerinin anayasa ve yasalarının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve AK’nın ilke ve standartlarına uygun olup olmadığını denetlemekle hükümlü Venedik Komisyonu, Türkiye’de iktidarın hazırlayıp Türkiye Büyük Millet Meclisi'den (TBMM) geçirdiği seçim sistemi yasasındaki son değişiklikleriyle ilgili görüşünü yayımladı.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin (AKPM) Türkiye Denetim Komitesi TBMM’de çıkan yasayla ilgili Venedik Komisyonu’ndan görüş istemişti. Venedik Komisyonu, geçen ay Türkiye’de Adalet Bakanlığı, Yüksek Seçim Kurulu (YSK), siyasi partiler ve baroların temsilcileriyle görüşmüştü. Bağımsız hukukçu uzmanlardan oluşan Venedik Komisyonu raporunda, TBMM’de kabul edilen yasanın daha yeni ve daha küçük partilerin seçime katıldıktan sonra parlamentoya temsilci gönderme şanslarının oldukça zor olduğu uyarısında bulunuldu.
Raporda, Türkiye’nin 2018 yılında parlamenter sistemden, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçişinin ardından seçim sisteminde reforma gidilmesi ihtiyacının gerekli olduğu vurgulandı.
Türkiye’de seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesinin memnunlukla karşılandığı raporda, Bununla birlikte yüzde 7 barajının da yine Avrupa için oldukça yüksek olduğu uyarısı yapıldı.
Türkiye'de milletvekili sayısının seçim bölgesi düzeyinde belirlendiği ve seçim bölgelerinin büyük çoğunluğunda sandalye sayısının ondan az olduğuna işaret edilen raporda, düşürülen barajın önemli bir etkisi olmasına rağmen, küçük partilerin yüzle 7'lik ulusal barajı geçseler bile yeni sistemin seçmenden aldıkları destek seviyesiyle orantılı olarak parlamentoda temsil edilmelerini zorlaştırdığı uyarası yapıldı.
Venedik Komisyonu, Türkiye’ye cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin getirilmesinden sonra, adil temsil ve hükümetin istikrarı ilkeleri arasındaki dengenin doğru şekilde kurulup kurulmadığının yeniden gözden geçirmesi tavsiyesinde bulundu.
TBMM’de yasa çıkartılırken muhalefet partileri ve sivil toplu örgütleriyle yeteri kadar istişare yapılmadığı eleştirisini yapan Venedik Komisyonu, Yasanını ortak bir konsensüsle yapılmadığı eleştirisi getirildi. İktidarın bu eleştirilere katılmadığını hatırlatan Venedik Komisyonu, bununla birlikte muhalefet partileri ve sivil toplum örgütleriyle yapılan görüşmelerde istişarelerin yeterli olmadığı yolunda şikayetler geldiği kaydedildi.
Küçük ve daha yeni partilerin TBMM’ye girişlerinin daha da zorlaştırıldığı uyarısını yapan Komisyon, bir partinin bir sonraki parlamento seçimlerine katılabilmesi için ulusal, il ve ilçe düzeyinde iki parti kongresinin gerçekleşmiş olmasını şart koşmanın yeni partiler için “aşırı bir yük” oluşturduğuna dikkat çekti.
Sandık kurullarının oluşturulmasıyla ilgili yeni düzenlemeleri de eleştiren Venedik Komisyonu, sandıkları denetleyen il ve ilçe düzeyinde seçim kurullarının oluşturulmasıyla ilgili yeni yasanın özellikle 5. ve 6. maddelerinin endişeyle karşılandığını ifade etti.
Bu konuda kıdem sisteminin değiştirilmesini eleştiren Komisyon, seçim kurullarının yargı üyelerinin uygun yargıçlardan “kura çekilerek” belirleneceği bir çekilişle değiştirilmesinin, sistemin öngörülebilirliğinin bozulmasına yol açacağı ve potansiyel olarak atamayı siyasi baskılara daha açık hale getirebileceği eleştirisi getirildi.
Son olarak hangi ilin ne kadar milletvekili çıkartacağı kriterle ilgili ortak bir standart olmasa bile Türk yetkililerin, seçim yasalarının en temel maddesi olan fırsat eşitliği ilkesine küçük partilerin de haklarını göz önünde bulundurarak daha fazla dikkat etmesini istedi.
