Yaşam pahalılığının ana sebebi yüksek kiralar

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) tarafından düzenlenen "2024 Yılı Değerlendirmesi ve 2025 Yılı Beklentileri" programında önemli açıklamalarda bulundu. Şimşek, hayat pahalılığının önemli bir bileşeni olan yüksek kira maliyetlerine dikkat çekerek, çözümün konut arzını artırmaktan geçtiğini ifade etti.

"KONUT ARZINI ARTIRMADAN KİRA SORUNUNU ÇÖZEMEZSİNİZ"

Bakan Şimşek, hayat pahalılığına dair değerlendirmesinde, kira artışlarının halkın ekonomik yükünü daha da artırdığını belirtti. “Hayat pahalılığının en önemli bileşeni yüksek kiralardır. Bunun çözümü konut arzını artırmaktır” diyen Şimşek, hükümetin bu konuda attığı adımlara da değindi.

250 BİN YENİ KONUT İNŞA EDİLİYOR

Konut arzını artırmaya yönelik çalışmalara dikkat çeken Şimşek, “Deprem bölgelerinde yeniden inşa süreci tüm hızıyla devam ediyor. Bunun yanı sıra bu yıl içerisinde ilave 250 bin konut inşasına başlanmış durumda. Bu çalışmalar, kira maliyetlerini düşürmek ve konut ihtiyacını karşılamak adına önemli bir adım” ifadelerini kullandı.

Şimşek'in açıklamaları şöyle:

"Avrupa ve ABD'de ekonomi politikalarında belirsizliklerde bir artış var. Önemli ölçüde siyasi dinamiklerden kaynaklanıyor. Ama küresel enflasyondaki düşüş destekleyici çünkü daha uygun kısa vadeli finansal koşullar programı da Türkiye'deki ekonomik aktiviteyi de destekleyici nitelikte.

Emtia fiyatlarına baktığımız zaman reel olarak artış öngörülmüyor. Bizi yakından ilgilendiren petrol ve doğal gaz gibi emtia fiyatlarında bugün itibarıyla reel artış öngörülmüyor.

'TÜRKİYE LİDER ROLÜNÜ OYNAMAYA DEVAM EDECEK'

Jeopolitik gelişmeler Türkiye'nin aslında artan jeopolitik önemini ortaya koyacak. 2205'te bu daha net ortaya çıkmış olacak. Bölgemizdeki birçok sorunun çözümünde Türkiye lider rolünü oynamaya devam edecek.

Bizim ihracatın yüzde 76'sı Avrupa ve Orta Doğu, Kuzey Afrika'ya gidiyor. 2025'te öngörülen büyüme, 2024-2023'e göre çok daha olumlu.

"GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ENFLASYON DÜŞMEYE DEVAM EDİYOR"

Dezenflasyon tabi dünyada enflasyonda düşüş devam ediyor. 2023-2024'e göre 2025'te dünyada enflasyon düşmeye devam edecek. Öngörülen rakam ortalama yüzde 4.3. ABD gibi, AB gibi bölgelerde yüzde 2 civarına enflasyonun inmesi bekleniyor. Bu gerçekleşirse Avrupa Merkez Bankası, Amerika Merkez Bankası'nın kısa vadeli faiz oranlarının daha da düşmesi beklenir. Gelişmekte olan ülkelerde enflasyon düşmeye devam ediyor. Bu küresel fonlama maliyetini kısa vadeli olumlu etkiliyor. Uzun vadeli borçlanma faizleri şu anda yukarı yönlü.

Emtia fiyatlarında 2025'te göreceli olarak önemli bir değişim öngörülmüyor. Sabit, istikrarlı olması bekleniyor. Jeopolitik gerginliklerde ciddi artış var. Finans piyasaları, sermaye piyasaları pek bunu kale almıyor gibi. Ya etkilerinin sınırlı olacağını düşünüyorlar ve fiyatlıyorlar ya da burada bir kopuş var.

Kısa vadede Türkiye ekonomisini destekleyici bir ortam var. Uzun vadede dünya önemli sorunlarla karşı karşıya. Bu sorunların nasıl yönetileceği hususu bizleri, herkesi etkileyecek.

Dünyada ticarette bir parçalanma söz konusu. Küresel borç milli gelire göre yüksek seyrediyor. Uzun vadeli faizlerin yüksek olduğu ortamda bu bir sorun kaynağı. Dünya nüfusu yaşlanıyor. Verimliliği artıracak bir taraftan yıkıcı teknolojik devrimlerle karşı karşıya. İklim değişikliği diğer bir önemli konu.

Uygulamakta olduğumuz bir program var. Bu programın bir hedefi var. Sürdürülebilir yüksek büyüme, sorun yaratmayan büyüme ve gelirin daha adil dağılımı. Fiyat istikrarı demek enflasyonun hissedilemeyecek düzeye düşürülmesi demek. Yani düşük tek haneye düşürülmesi demek. Mali disiplin demek büyük bütçe açığı vermemek piyasadan daha çok kaynağın kamunun çekmemesi demek. Bütçe disiplini mali disiplin demek, sizden daha fazla vergi almamak demek. Size gidecek kaynağın Hazine tarafından borçlanılmaması demek.

Sürdürülebilir cari açık demek finansal piyasalarda büyük istikrarsızlık olmaması demek, öngörülebilirlik demek. Yapısal dönüşüm ise verimlilik artışı, rekabet gücü artışı için ilave tedbir demek. Bizim programın özü bu.

'TÜRKİYE EKONOMİSİNDE KIRILGANLIKLARI AZALTTIK'

Türkiye ekonomisinde kırılganlıkları azalttık, makrofinansal istikrarı sağladık.

2025'TE ÖNCELİK NE?

Bütçe disiplinini deprem yaralarını sardığımız bir dönemde tesis ediyoruz. Dezenflasyon başladı, reel ekonomi etkilendi. Ama şu ana kadar dayanıklı, istihdam artışı var. 2025'te önceliklerimiz ne? Dezenflasyonu artık daha hissedilebilir düzeyde hızlandırıp, yapısal dönüşümün hızlandırılması.

'TÜRKİYE'DE CARİ AÇIK DÜŞTÜ'

Kırılganlıkları azalttık mı? Kırılganlığın yüksek göstergesi cari açıktır. Türkiye'de cari açık düştü. Bu iyi bir haber. Daha az dış borç alacağız demek.

'NET REZERVLERİMİZ 100 MİLYAR DOLARDAN FAZLA ARTTI'

2025'te düşmeye devam edecek. Dolayısıyla Türkiye'nin brüt dış finansman ihtiyacı azalıyor. Cari açık azalıyor. Rezervlerimiz arttı. Net rezervlerimiz 100 milyar dolardan fazla arttı.

Rezerv yeterliliğini uluslararası standartlara göre sağladık. Türkiye'nin dış finansmana erişim sorunu kalmadı. Yani özel sektör olarak, bankacılık sektörü olarak 100 dolar borç ödediğinizde istiyorsanız daha fazlasını bulma noktasında sorununuz kalmadı. Hatta bunun maliyeti düştü.

Önümüzdeki 5 yıl her sene 7 milyar dolar dış borç maliyetlerinde tasarruf sağladık. Bu program uygulanıp CDS'lerimizi 200'ün altına çektiğimiz zaman bu tasarruf daha da artacak. Programın çıktıları teorik değil, gerçekten sonuç alıyoruz ve bu yansıyor.

KKM HAKKINDA: 110 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE DÜŞÜŞ VAR

KKM 144 milyar dolarla geçen sene ağustos ayında zirveye ulaştı. Zirveye göre 110 milyar doların üzerinde düşüş var.

'TLYE GÜVEN ARTTI'

TL'ye güven arttı. TL'nin getirisi yüksek olduğu için TL'ye rağbet var. TL'ye güven kazandırmadan bu program zaten başarılı olmazdı. TL'nin toplam mevduattaki payı yüzde 30 civarından neredeyse yüzde 60 civarına çıktı.

Kur riski bütün ülke için, reel sektör için, kamu için önemli bir riskti. Bunun yönetilmesi lazım. Risk primimiz düştü. Kredi notumuz arttı. Ben inanıyorum ki programı güçlü bir şekilde uygulamaya devam edelim, artmaya devam edecek.

'BÜTÇE AÇIĞINI GEÇEN SENE SINIRLADIK'

Bütçe açığını geçen sene yüzde 5.2 ile sınırladık. Onun 3'te 2'si de deprem. Geçen sene bütçe açığı yükseldi fakat tedbir almasaydık çok daha farklı olurdu.

'MEVDUAT VE FONLARDAN ELDE EDİLEN GELİRLERDEN VERGİLERİ ARTIRDIK'

Mevduat faizi ve fonlardan elde edilen gelirlerden vergileri artırdık. Bazı istisnaları ya azalttık ya kaldırdık. Kar payı stopaj oranlarını artırdık. Bu yükün adil dağılımını sağlayacak tedbirler görüyorsunuz.

2025'TE ÖNCELİKLERİMİZ NE?

2025'te önceliklerimiz ne? Büyük mükellef incelemeleri, sektörel saha denetimleri. Sektöre karlılık oranından hareketle beyanı düşük kalan mükellefler. Enflasyon diyelim ki yüzde 20 ama bir alanda fiyat artışları yüzde 80 ise orada herhalde bir karlılık vardır. Bunu beyan ettiler mi diye bu sektörleri önceliklendireceğiz.

Önemli bir tasarruf paketini hayata geçirdik. Kamuda kiralık taşıt sayısını yüzde 16 düşürdük. Satın almalarda taşıtları biz basit şartlara bağladık. Mevcudu tasfiye edeceksin, yerli ve yenilenebilir alacaksın. Kamuda personel genişlemesini durdurduk.

"1.2 TRİLYON LİRA TASARRUF VAR"

2024'te nasıl bir sonuç aldık. 2024'te harcama TBMM'nin bize verdiği yetkinin yüzde 3 altında. Yani geçmiş uygulamalara göre yüzde 12'lik bir tasarruf var. Neyin yüzde 12'si faiz hariç harcamaların. Neye tekabül ediyor. Tam 1.2 trilyon lira son 10 yılın ortalamalarına göre yıllık kamuda tasarruf sağlamışız.

ENFLASYON GELİŞMELERİ HAKKINDA

Aralık 2024'te biz vatandaşa soruyoruz 2025'in sonunda enflasyon ne olacak. Yüzde 63 olacak diyorlar. Reel sektöre soruyoruz. Enflasyon gelecek senenin sonunda yüzde 48 olacak diyor. Piyasalar yüzde 27 olacak diyorlar. Reel sektör ve hanehalkının enflasyon beklentilerinde ciddi bir farklılık var.

Hayat pahalılığının en önemli bileşeni yüksek kiralardır. Bunu ancak konut arzını artırarak çözebilirsin. Peki ne yapıyoruz? Bir taraftan deprem kapsamında yeniden inşa süreci devam ediyor. Bu sene içerisinde ilave 250 bin konut inşası devam ediyor.

İç talepte bir yavaşlama oldu, net ihracatın katkısı artıya dönecek, nispeten düşük ama enflasyon ve dış açık yaratmayan geçici olarak daha makul gideceğiz, daha sonra yüksek büyümenin temellerini sağlayacağız demiştik.