Yılın sonuna yaklaşırken gözler ücret artışında. Ne de olsa yılın başında verilen maaş zamlarını enflasyon silip süpürdü.
Ocak ayı geldiğinde bir umutla kaybedilen gelir seviyesine yeniden ulaşılacak diye bekleniyor.
Şimdiden söyleyeyim: Boş bir beklenti; hatta bomboş bir beklenti.
İşinizi kaybetmezseniz şükredin.
***
2023 seçimlerine giderken iktidarın kazanması halinde önümüzde 2 tercihin olacağını defalarca ama defalarca yazdım:
1-BÜYÜK YIKIM
2-BÜYÜK SIKINTI
Eğer iktidar seçimi kazanır ve “Nass Politikasına” devam ederse Büyük Yıkım yaşarız diyordum. Çünkü dış ödemeler krizine girer ve çökerdik.
İyi haber şu: İktidar bu yıkım politikasından seçimi aldıktan sonra derhal çarketti. Her ne kadar Cumhurbaşkanı Erdoğan “Ben bu görevde olduğum sürece faiz artmayacak” sözünü vermiş olsa da bu realite dışı politika terkedildi.
Yani Büyük Yıkımı yaşamadık.
Geriye kaldı “Büyük Sıkıntı”
Şimdi bunu yaşıyoruz. Bir bakıma 2023’ün faturasını ödüyoruz. Seçmen de bunu istemişti zaten. “Kuru soğan yeriz Reis’i yedirmeyiz” sloganı zaten seçimde iktidar taraftarlarınca sıkça kullanılmıştı. Ve şimdi kuru soğan yeme zamanı geldi çattı.
KURU SOĞAN ENDEKSİ
TÜİK tüketici fiyatlarında madde sepeti listesini yayından kaldırdı. O nedenle üretici fiyatlarından giderek kuruş soğan endeksinden asgari ücreti hesaplayabiliriz.
2024 Ocak ayında asgari ücret 17.002 lira olarak belirlendi. O tarihte kuru soğanın tarla fiyatı 6,61 lira. Bu demektir ki, asgari ücretli bir aylığı ile 2.572 kilo kuru soğanı tarladan satın alabiliyordu.
2025 Ocak ayında asgari ücret 22.104 liraya yükseltildi. Lakin o tarihte kuru soğanın tarla fiyatı 10,68 liraya çıkmıştı. Yani asgari ücretli tarladan 2.070 kilo kuru soğan alabilir duruma gelmişti.
Gelelim bu yıla… Bu yıl kuru soğan ekim ayında tarlada 6,26 liraya satılıyor. Geçen yıl ekim ayında tarla fiyatı 7,12 liraydı. Yani bu yıl ürün bol ve fiyat artmadığı gibi düşmüş durumda. O vakit asgari ücreti kuru soğana endekslersek bir zamma gerek duyulmayacaktır.
Bu tüyo da bizden olsun!
***
Gelin gerçek durumun ne olacağını beraber hesaplayalım.
2025 Ocak ayında asgari ücret 22.104 lira oldu. O günden ekim ayı sonuna kadar TÜİK verilerine göre fiyatlar %28,6 arttı. Yani ücretinizden 6.329 liranız eridi. Muhtemelen bu erime yılsonuna kadar %32,87’ye ulaşacak ve asgari ücretli 7.266 lirasını kaybetmiş duruma gelecek.
Peki, kamuoyuna ve iktidarın seslendirdiği bilgilere göre asgari ücrete ne zam yapılacak? Baktığınızda karşımıza yüzde 25-30 arası bir oran çıkıyor. Bu oranların hiçbiri kaybınızı telafi etmiyor ve etmeyecek.
O nedenle ben aylar öncesinde tek rakam dedim: Asgari ücret 30.000 lira olmalı… Ama olmayacak.
Olmayacak çünkü bizim üretim yapımız bu fiyatı kaldıramıyor. Ya da bizim üretim yapımız bu değeri kaldıramıyor çünkü bizim eğitim yapımız değerli üretimi sağlamıyor.
Ülkemizin teknolojik seviyesinin ilerlemediğini 10 yıldır yazıyorum. Veriler ortada…
Bu tabloda kimse refah artışı bekleyemez. Olsa olsa seçim yılı geldiğinde bir daha şişirilirsiniz ve sonra yıllarca o şişme patlar ve faturayı ödersiniz.
Kalıcı refah için önce eğitimden başlayarak ülkenin baştan sona değiştirilmesi gerekiyor. Boşuna beklemeyin demem o yüzden…
https://www.karar.com/yazarlar/ibrahim-kahveci/kimse-bosuna-refah-beklemesin-1606007
