MÜSİAD Başkanı Burhan Özdemir ekonomi konusunda önemli bir raporu açıkladı. Hem Özdemir’in sözlerini hem açıkladığı raporu “reformlar olmazsa kalkınma olmaz” şeklinde özetlemek mümkün.
İşte Özdemir’in, Kemal Derviş reformlarını da kapsayan sözleri:
“2000’lerde hayata geçirilen birinci nesil reformların ardından, 2010’larda küresel parasal genişleme döneminde ikinci nesil reformların hayata geçirilmemesi, Türkiye’yi verimsiz bir büyüme sürecine itti…”
Bu gerçeğin MÜSİAD tarağından ifade edilmesi elbette önemli.
MÜSİAD ve UTESAV için iktisatçı Prof. Nurullah Gül tarafından kaleme alınan rapor, “Orta Gelir Tuzağından Çıkış, Etkin Kapasite Kullanımı, Verimlilik Artışı ve Yeni Rekabet Alanları” başlığını taşıyor.
Katılmadığım bazı yönleri olsa da çok değerli bir rapor. Okumanızı tavsiye ederim.
Sırf raporun başlığındaki kapasite, verimlilik ve rekabet kavramları bile, iktidarın kabaran rakamlarla övünen propaganda dilinden çok farklı bir iktisadî rasyonelliği yansıtıyor: Kapasite kullanımını, verimliliği ve rekabet gücünü artırmadan sağlanan büyüme, sorun getiriyor…
Cumhurbaşkanı’nın “kişi başı milli gelirimiz 17 bin dolara ulaştı” diye konuştuğu gün açıklanan raporda, 2012’oen sonra yapılması gereken “yeni nesil reformlar”ın yapılmadığı anlatılarak son on yılık ekonomi politikası şöyle tanımlanıyor:
“Bu dönemde… büyümenin kalitesi anlamında istenen sonuçlar elde edilemedi ve üretkenlik artışına dayanmayan bir büyüme performansı sergilendi. Tüm bunlara bağlı olarak ekonomik büyümenin oynaklığı arttı, TL’de ciddi değer kayıpları yaşandı ve enflasyon çift haneli seviyelere yükseldi.” (s. 43)
Bu noktada Daron Acemoğlu’nun on yıl önceki şu sözlerini hatırlamalıyız:
“Türkiye’nin daha fazla büyümesi lazım. Verimlilik artışı sıfır ya da eksi. Bu şekilde Türkiye’nin kendi zenginliğini artırması mümkün değil. Büyüme, tüketime giderek hız verilmesinden geliyor. Yatırımda, verimlilikte artış yok. Ne oluyor, cari açık ortaya çıkıyor. Böyle bir büyüme uzun süre devam edemiyor. Enflasyon… Cari açık…” (24 Kasım 2016)
Burada ‘teknik iktisad’ın ötesinde bir sorun kendini gösteriyor: Sistem, yanlış politikalara karşı erkenden yapılan bu tür eleştirilerin algılanmasına ve yanlışın düzeltilmesine imkân vermedi. Enflasyon patladıktan sonra ve bazı rakiplerimizin gerisine düştükten sonra ancak 2023 seçimlerinin ardından Şimşek’in çağrılmasıyla “rasyonel zemin” gündeme geldi!
Bâde harâb’ül Basra!
Parti içi demokrasi olmadığı için Ak Partili iktisatçılar mesela Cevdet Yılmaz, mesela Naci Ağbal, mesela Lütfi Elvan o zaman tavır alamadılar.
CB sisteminde bağımsızlığı kaldırılan Merkez Bankası, popülist para politikalarına, mesela “faiz sebeptir” baskısına direnemedi.
Rantları vergilendirerek sanayinin teşvik edilmesini isteyen ve Merkez Bankası’nın bağımsızlığını savunan Ali Babacan, yine Merkez Bankası’nın bağımsızlığını savunan Mehmet Şimşek, o zaman görevden uzaklaştırıldılar. Temmuz 2018’de Berat Albayrak’la resmen “heterodoks” yola girildi, gelinen yer ortada.
Verimlilik artışı olmaksızın borç ve tüketimle sağlanan büyüme, oy getiriyor ama sonu kriz oluyor. Bunun en önemli göstergelerinden biri, “Toplam Faktör Verimliliği”dir, TFV…
MÜSİAD’ın raporda Türk ekonomisinde TFV’nin 2000-2007 döneminde yüzde 1.20 artışla iyi bir performansı yansıttığı belirtiliyor. Fakat 2012-2024 arasında bütün yıllarda “eksi”dir! (s. 53)
İşte verimsiz büyüme bu!.. Verimlilik düşüyor ama büyüyorsun! Borçla, düşük faizle ve tüketimle…
Bunun faturasını iki yıldır “acı ilaç”la ödüyoruz, daha da ödeyeceğiz.
Raporda sistem sorunlarına, yargının ve Merkez Bankası’nın bağımsızlığı gibi sorunlara, siyasetin “faiz sebeptir” diyerek piyasaya müdahalesine değinilmiyor; anlaşılabilir sebeplerle…
Yine de değerli bir rapor. Özellikle bilimin, girişimciliğin ve kurumların öneminin vurgulanması, “Yeni Fırsat Penceleri” olarak Yeşil Dönüşüm, Akıllı Otomasyon Teknolojileri, İnovasyon, Yeni Hizmet Sektörü konularındaki anlatımlar son derece ufuk açıcı.
Ekonomide böyle değerli bir rapor yayınlayan MÜSİAD’dan bir de hukuk reformu raporu beklemek, kamuoyunun hakkı olsa gerek.
https://www.karar.com/yazarlar/taha-akyol/musiad-ne-diyor-1605581